Training bij kinderen

Naarmate kinderen ouder worden in leeftijd, is er een toename van lichaamsgewicht en lengte, maar dit proces verloopt niet altijd evenredig. Er zijn perioden van groeispurt en perioden van stilstand. De proporties van het kinderlichaam veranderen door groei. (pas geboren baby’s hebben een relatief groot hoofd en korte ledematen). Met de ontwikkeling naar volwassenheid worden de benen relatief langer en het hoofd en romp kleiner. Dit proces maakt dat kinderen niet als ‘kleine volwassenen’ beschouwd mogen worden. Bij volwassenen zie je dat het prestatievermogen afneemt, naarmate ze ouder worden en bij kinderen zie je het inspanningsvermogen juiste groter worden.
Kinderen zijn uniek! Trainingsstandaarden voor volwassenen kunnen daarom niet gebruikt worden voor kinderen.
Het inspanningsvermogen van kinderen wordt door drie factoren bepaald:

• aerobe capaciteit (de hoogste zuurstof opname tijdens de uitputtende inspanning waarbij grote spiergroepen worden gebruikt; zoals bij duurtraining)
• anaerobe capaciteit (trainen zonder zuurstof; zoals korte sprinttrainingen)
• spierkracht

Verschil tussen jongens en meisjes

Tot aan de leeftijd van 12 jaar is er geen verschil te zien tussen jongens en meisjes. Vanaf die leeftijd gaat het verschil toenemen totdat dit 50% bedraagt op een leeftijd van 16 jaar.
Dit verschil wordt volgens verschillende onderzoeken veroorzaakt doordat jongens een hogere fysieke activiteit vertonen in het dagelijks leven en relatief meer spiermassa ontwikkelen dan meisjes.
Ook heeft onderzoek aangetoond dat jongens per minuut meer zuurstof kunnen opnemen per kilogram lichaamsgewicht. Dit verschil lijkt veroorzaakt te worden door een grotere opstapeling van subcutaan vet bij meisjes, waardoor het lichaamsgewicht wel toeneemt, maar niet het maximale zuurstofopname.

Verschil tussen volwassenen en kinderen

Tussen kinderen en volwassenen is er een duidelijk verschil in slagvolume van het hart tijdens inspanning; dat van kinderen is kleiner. Het maximale slagvolume van het hart is dus een belangrijke factor tijdens het trainen. Tijdens sub maximale inspanning hebben kinderen een hogere hartfrequentie dan volwassenen. Trainen met een hartslag meter is een must! Zie Polar harslagmeters

De maximale hartfrequentie bij kinderen is onafhankelijk van leeftijd en geslacht, terwijl bij volwassenen deze juist met de leeftijd afneemt. Vuistregels voor het schatten van de maximale hartfrequentie die gelden voor volwassenen (zoals; 220 – leeftijd) gaan dus absoluut niet op voor kinderen.
Gezonde kinderen hebben een maximale hartfrequentie van 193 + 7 slagen per minuut tijdens fietsergometrie. Tijdens testen met de loopband ligt deze maximale hartfrequentie 5 á 6 slagen hoger.

Ademhaling

De longfunctie bij kinderen is maar zelden de beperkende factor tijdens inspanning! Alleen bij kinderen met forse beperkingen in longfunctie zullen ventilatoire beperkingen laten zien. Specifieke ontwikkelingsaspecten op het gebied van de ademhaling zijn echter wel van invloed. Bij kinderen neemt de maximale ventilatie tijdens inspanning toe met de leeftijd, terwijl tijdens inspanning het maximale ventilatoire equivalent voor zuurstof afneemt (VE/Vo₂). Dit betekend dat de ademhaling efficiënter verloopt naarmate kinderen ouder worden.

Energie schuld bij kinderen tijdens bewegen

Een van de belangrijkste ontwikkelingsaspecten is de toename van efficiëntie waarmee een kind zich kan voortbewegen (motoriek). Dit ontstaat doordat de zuurstofopname per kilogram lichaamsgewicht met de ontwikkeling van een kind niet veel verandert. Uit onderzoek is gebleken dat de zuurstofopname bij 6-jarigen 27% hoger was dan bij 10-jarigen. Bij kinderen met problemen in het bewegen (zoals bij Developmental coordination disorder) is het nog lager. Bij deze kinderen ligt de ‘energie schuld’ (energy cost of locomotion) aanzienlijk hoger dan bij gezonde kinderen.

Aeroob / anaeroob

Kinderen scoren veelal vergelijkbaar op aerobe als anaerobe prestaties. Dit komt voort uit een tal van onderzoeken / observaties bij jonge talentvolle sporters. Hieruit bleek dat kinderen zowel goed zijn in sprint onderdelen als in duursporten. Dit kan betekenen dat bij kinderen het aerobe en anaerobe prestatievermogen met elkaar samenhangt. Wel is gebleken dan kinderen het anaerobe vermogen zich sneller toe-eigenen dan het aerobe vermogen.
Tijdens het trainen van het anaerobe vermogen wordt zowel het aerobe als anaerobe uithoudingsvermogen bevorderd. Dus train je altijd het anaerobe vermogen!

Spierkracht

Bij het genereren van spierkracht speelt intramusculaire (in de spier) coördinatie een belangrijke rol. Met de toename van lichaamsgewicht en spiermassa, neemt bij kinderen de spierkracht ook toe. Vanaf een jaar of 12 (bij een lichaamsgewicht van 40 á 50 kilogram) ontstaan er geslacht specifieke verschillen.
Onderzoek uit het verleden laat zien dat de ontwikkeling van spieren grotendeels is volgroeid op een leeftijd van 2 á 3 jaar. Echter is er tijdens de puberteit ook een verschuiving te zien in de samenstelling van de spiervezels (type 1 naar type 2 spiervezels). Dit verklaart mogelijk waarom kinderen bij inspanning van eenzelfde intensiteit meer vetten verbranden dan volwassenen.

Herstel

Verschillende onderzoeken hebben aangetoond dat kinderen sneller herstellen dan volwassenen na inspanning. Het is nog niet bekend waarom kinderen sneller herstellen dan volwassenen.

Het belang van goede fysieke fitheid en training

Inactiviteit en obesitas wordt gezien als een pandemie van he huidige millennium. De ruime aanwezigheid van voedsel heeft niet alleen geleid tot een verbeterde voedingstoestand en gezondheid op kinderleeftijd. De positieve energiebalans en verminderde fysieke activiteit hebben geleid tot meer obesitas en meer chronische ziekten onder de kinderen. De leeftijd van optreden van cardiovasculaire aandoeningen verschuift hierbij naar voren. Terwijl de levensverachting voor de huidige jeugd toeneemt, neemt tegelijkertijd de prevalentie van chronische aandoeningen ook toe. Dit betekend een grotere belasting voor de gezondheidszorg. Het belang van preventie / training / sport is dus van groot belang.

Nederlandse Norm Gezond Bewegen (jeugd jonger dan 18 jaar)

In 2000 is de Nederlandse Norm Gezond Bewegen opgesteld. Dit is een minimale beweegnorm waarbij iedereen die gezond wil blijven, zou moeten voldoen.
Voor kinderen betekend dit; iedere dag een uur matige intensieve lichamelijke activiteit, waarbij de activiteiten minimaal twee keer per week gericht zijn op het verbeteren of handhaven van lichamelijke fitheid (kracht, lenigheid en coördinatie).

Trainen van conditie bij kinderen
Een verminderde inspanningsintelerantie kan op verschillende manieren worden behandeld. Bijvoorbeeld door; medicatie, voeding, maar ook zeker door middel van training. Deze training zal het meeste binnen het domein van de kinderfysiotherapeut liggen.
De definitie van trainen is het systematisch uitvoeren van oefeningen (vaak met grote intensiteit , duur en frequentie) met het doel de prestatie te verbeteren.
Vroeger werd gedacht dat kinderen niet fysiologisch trainbaar waren, maar alleen trainbaar waren op taak- en functiniveau (skill training). Uit recent onderzoek blijkt dat kinderen wel degelijk fysiologisch trainbaar zijn, maar dat de vooruitgang in het maximale aeroob vermogen laag tot gematigd is in vergelijking met jongvolwassenen.
Mogelijke verklaringen voor kleiner trainingseffect bij kinderen:

• kinderen van nature een actieve leefstijl bezitten, hebben zij al een hoog aeroob vermogen, waardoor de trainingseffecten minimaal zijn (wet van de verminderde meeropbrengst).
• Training van volwassenen kan efficiënter verlopen dan de training voor kinderen. Kinderen zijn niet makkelijk aan een zwaar trainingsschema bloot te stellen. Kinderen zijn moeilijker te motiveren om door te gaan wanneer het zwaar gaat worden.

Duur en frequentie
De effecten van een training is afhankelijk van de duur van een sessie en het aantal herhalingen van de sessie per week. Dit is weer afhankelijk van de beschikbare tijd maar ook van vermoeidheid en herstel van de kinderen. De verkregen trainingseffecten zijn omkeerbaar, dat wil zeggen: als er onregelmatig getraind wordt of met onvoldoende intensiteit, dan gaan de effecten weer verloren. In de meeste gevallen is de minimale trainingsfrequentie 2 keer per week. Een minimale duur van een sessie is 20 minuten, die uitgebouwd dient te worden naar 30 – 45 minuten.

Trainingsvormen

Er kunnen allerlei verschillende trainingsvormen worden onderscheiden; duurtraining, interval training en krachttraining.

Duurtraining bij kinderen
Bij kinderen is het doel van duurtraining het belasten van de grote spiergroepen (meer dan een derde van het lichaamsgewicht) door middel van dynamische bewegingen. Dit kan bereikt worden door een kind te laten bewegen dat het eigen gewicht tegen de zwaartekracht in wordt verplaatst (wandelen / lopen). Bij deze bewegingen is de intensiteit gematigd tot zwaar en de duur is ongeveer 30 min per dag verdeeld over 1 of meer sessies van tenminste 10 minuten. Dit kan bereikt worden door actief wandelen of lopend naar school.

Interval training bij kinderen
Een effectievere manier om het aeroob vermogen te verbeteren is intervaltraining! Deze trainingsvorm die uit de sportwereld komt, kenmerkt zich door afwisselingen in intensiteit. Een periode met hoge intensiteit wordt afgewisseld met lage intensiteit. Tijdens activiteiten met hoge intensiteit wordt het anaerobe energiesysteem aangesproken waarbij er creatinefosfaat en glycogeen in de spier worden afgebroken en omgezet in energie. Hierbij wordt lactaat gevormd. Bij kinderen is het anaerobe energiesysteem minder goed ontwikkeld en daardoor worden er na afloop van de inspanning minder hoge waarden lactaat in het bloed terug gevonden. Kinderen spreken tijdens deze oefeningen meer de vetverbranding aan dan volwassenen.
Materialen die gebruikt kunnen worden tijdens een intervaltraining zijn: evenwicht egels, Match U airstep en de trainingsladder.

Krachttraining bij kinderen
krachttraining kan een effectieve manier zijn om de functie van slappe spieren te verbeteren. De krachtstoename van kinderen (voor de puberteit) is vooral toe te schrijven aan de toename van intramusculaire coördinatie van de spieren en niet zozeer aan hypertrofie (vergroten) van de spiervezels. Vanwege de lage testosteronspiegels in het bloed is hypertrofie minimaal. Toch kan bij kinderen de kracht en functie door spierkrachttraining toenemen.

Voor het trainen van kracht geldt dat het trainen het meest optimaal is als de kracht op het niveau van de vaardigheid zelf getraind kan worden. Dus welke vaardigheid wil je verbeteren? Deze vaardigheid of deelvaardigheid ga je trainen. Specifieke spieren trainen heeft minder effect.

Materialen die gebruikt kunnen worden tijdens de kracht training zijn: weerstandsgordel, Toonloop, Match U Medicinebal (1 en 2 kg), oefenband geel en rood, Body Tube, gewichtsmanchet.

Voor kinderen die problemen ondervinden tijdens sporten / bewegen en weinig plezier ervaren aan bewegen kan de Kinderfysiotherapeut een goede, professionele ondersteuning bieden.